Zaburzenia nastroju
Zaburzenia związane z nastrojem stanowią jedną z najpowszechniejszych grup wyzwań w dziedzinie zdrowia psychicznego. W samym naszym kraju liczba osób dotkniętych depresją zbliża się do 2 milionów ludzi. Nie tylko depresja, ale także inne zaburzenia nastroju, takie jak zaburzenie afektywne dwubiegunowe czy dystymia, stwarzają rzeczywiste cierpienie pacjentom, rzutując negatywnie na jakość ich życia osobistego, zawodowego oraz społecznego. Te schorzenia prowadzą do modyfikacji zachowania, niszczenia relacji z najbliższymi oraz kłopotów w wykonywaniu codziennych obowiązków zawodowych czy edukacyjnych.
Istnieją skuteczne metody leczenia zaburzeń nastroju, które dają nadzieję na poprawę sytuacji pacjentów. Terapia farmakologiczna oraz psychoterapia okazują się być niezwykle korzystne, pozwalając pacjentom odzyskać równowagę psychiczną i zdolność do cieszenia się życiem. Dobór odpowiednich leków w połączeniu z terapią rozmów może prowadzić do znacznego złagodzenia objawów, a w niektórych przypadkach nawet do osiągnięcia pełnej remisji.
Niezwykle ważne jest, aby osoby dotknięte zaburzeniami nastroju oraz ich otoczenie zyskały świadomość istniejącej pomocy i wsparcia. Wspólnota rodziny, przyjaciół oraz specjalistów, takich jak psychoterapeuci i psychiatrzy, odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia. Być może najważniejszą wiadomością jest to, że nie trzeba zmagać się z tymi trudnościami w izolacji – istnieją fachowcy gotowi wesprzeć każdego, kto zmaga się z zaburzeniami nastroju, i pomóc im odzyskać kontrolę nad swoim życiem.
Zaburzenia depresyjne
Depresja to choroba, potrzebująca skutecznego leczenia. Depresja towarzyszy spadkowi nastroju, wycofaniu, myślom samobójczym. Leczeniem zajmują się psychiatrzy i psychoterapeuci, a ich pomoc jest absolutnie kluczowa. W przypadku pojawienia się myśli samobójczych, konieczna jest pilna pomoc. Nastolatki są szczególnie podatne na depresję. Nieleczona depresja negatywnie wpływa na życie i może prowadzić do uzależnień. Wczesna diagnoza i terapia to klucz do poprawy stanu psychicznego. Warto korzystać z pomocy specjalistów w celu zapobieżenia poważnym skutkom.
Objawy depresji
Pacjent chory na depresję cierpi na obniżony nastrój, odczuwa wzmożoną męczliwość, która prowadzi do zmniejszenia aktywności, utraty zainteresowań. Do najczęściej spotykanych objawów należą:
- zaniżona samoocena
- brak wiary we własne możliwości
- osłabienie koncentracji
- brak apetytu
- zaburzenia snu
- pesymizm
- widzenie przyszłości w czarnych barwach
- myśli lub czyny samobójcze.
Jak rozpoznać objawy depresji?
Aby ustalić stopień nasilenia epizodu depresyjnego niezbędne jest utrzymywanie się zaburzeń przez okres co najmniej dwóch tygodni. U niektórych chorych na pierwszy plan wysuwa się lęk, zaburzenia nastroju, a co za tym idzie nadużywanie alkoholu, rozdrażnienie, występowanie fobii lub natręctw.
Niektóre z wyżej wymienionych objawów są bardzo charakterystyczne – są to objawy somatyczne takie jak:
- wczesne budzenie się,
- narastanie depresji w godzinach porannych,
- utrata apetytu i spadek masy ciała,
- utrata zainteresowań,
- brak odczuwania przyjemności przy wykonywaniu zadań, które kiedyś dawały radość,
- brak reakcji emocjonalnej na różne wydarzenia,
- wyraźne spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe.
Leczenie depresji u nastolatków wymaga uwzględnienia ich życia rodzinnego i szkolnego. Leczenie jest oparte na badaniach naukowych i standardach, a prawidłowa diagnoza oraz psychoterapia odgrywają bardzo ważne role role w całym procesie.
Choroby psychiczne dzieci i młodzieży
Choroby psychiczne u dzieci nie są rzadkością, bo aż 17% dzieci w wieku 3-17 lat borykających się z problemami zdrowia psychicznego. Diagnoza obejmuje badania fizyczne oraz analizę zachowań. Wiele dzieci wykazuje niewielkie zaburzenia, jednak ich nawarstwienie może sygnalizować chorobę. Zmiany behawioralne utrzymujące się dłużej niż kilka tygodni mogą wskazywać na chorobę psychiczną. Objawy to nagle zmienione zachowanie, smutek, agresja, napady złości. Diagnoza wymaga uwzględnienia, jak długo zachowanie jest inne, czy występowały już wcześniej, jak często się pojawiają i jak bardzo są nasilone. Istotne jest, czy te zmiany wpływają na codzienne życie dziecka oraz czy postronne osoby zauważają różnice. Leczenie opiera się na psychoterapii, farmakoterapii, terapii behawioralnej i działaniach towarzyszących. Wymaga to zaufania między terapeutą a pacjentem, a w niektórych przypadkach konieczne jest wsparcie farmakologiczne. Pomocne jest także wsparcie rodzinne oraz aktywne uczestnictwo w procesie terapeutycznym.
Przeczytaj więcej o diagnozie i leczeniu chorób psychicznych.
Zaburzenia zachowania i emocji, agresja
Zaburzenia zachowania to nieprawidłowe zachowania dziecka nieadekwatne do wieku, np. aspołeczność, agresja, bunt. Diagnoza opiera się na obserwacji utrzymania niepożądanego wzorca przez ponad 6 miesięcy, oraz stwierdzenia, że nie wynika z dziecięcej złośliwości czy buntu. Zachowania obejmujące agresję, nieposłuszeństwo, kradzieże, wagary, ucieczki mogą się utrzymać i nasilić w dojrzewaniu. W takim przypadku diagnoza to powtarzający się aspołeczny wzorzec, przynajmniej 3 specyficzne zachowania w 12 miesiącach i 1 w ostatnich 6. Zaburzenia wpływają na życie społeczne, szkolne i inne.
Typy to dziecięcy (przed 10), adolescencyjny (po 10), łagodne, umiarkowane, nasilone. Współistnieją z ADHD. Terapia obejmuje dziecko i otoczenie, rozwija umiejętności społeczne, kontrole emocji, interwencję rodziną i skuteczne metody wychowawcze.
Najczęstsze to zaburzenia opozycyjno-buntownicze z cechami zmian nastroju, irytacji, buntu, odrzucenia autorytetów. Przyczyna to niekonsekwencja wychowawcza. Inne zachowania to kłamstwa, bójki, kradzieże, zastraszanie, ucieczki. Psychiatra analizuje zachowanie w grupie i dynamikę objawów, diagnoza jest kluczowa do rokowania i terapii.
Zaburzenia lękowe
Lęk jest naturalną emocją, występującą w reakcji na zagrożenie. Może mieć źródła w przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości, towarzyszą mu objawy fizyczne. Rozwój dzieci wiąże się z etapowymi lękami, np. przed nieznajomymi czy separacją. Lęk spełnia funkcję informacyjną i motywującą.
Warto rozpoznać zaburzenia lękowe. Sygnały to lęk nieproporcjonalny do sytuacji, trwający zbyt długo lub utrudniający codzienne życie. Zaburzenia te obejmują separacyjne lęki, mutyzm wybiórczy, fobię społeczną, napady paniki i lęki uogólnione.
Rozpoznawanie opiera się na nietypowych objawach, jak niemożność mówienia, unikanie, zaburzenia snu czy somatyczne odczucia. Czynniki genetyczne i środowiskowe wpływają na ich występowanie.
Warto podjąć działania. Pomocne jest holistyczne podejście, a terapia może uczyć radzenia sobie z lękiem i emocjami. Lęk, choć naturalny, może przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu, dlatego ważne jest wsparcie i nauka zarządzania tymi uczuciami.
Dowiedz się więcej na temat diagnozowania i terapii zaburzeń lękowych.
Głodzenie się lub objadanie
Zaburzenia odżywiania wśród dzieci i młodzieży stanowią rosnący problem zdrowotny. Nadmierna masa ciała, presja społeczna i niezadowolenie z wyglądu skłaniają nastolatków do niebezpiecznych metod odchudzania. Dziewczęta w okresie dojrzewania często doświadczają negatywnych emocji związanych z jedzeniem, co może prowadzić do zaburzeń odżywiania. Anoreksja i bulimia są coraz częstsze, z konsekwencjami zarówno somatycznymi, jak i psychicznymi, nawet śmiercią. Rozpoznaje się różne rodzaje zaburzeń, a ich wczesna diagnoza jest kluczowa dla skutecznego leczenia. Okres dojrzewania, z presją bycia idealnym, sprzyja powstawaniu tych problemów. Czynniki genetyczne, osobowościowe i społeczno-kulturowe mogą wpływać na ich rozwój. Wartość holistycznego podejścia do zdrowia zdaje się łączyć aspekty biologiczne, psychologiczne i społeczne. Wczesne wykrycie i wsparcie ze strony rodziców oraz specjalistów może pomóc uniknąć długoterminowych skutków tych zaburzeń.
ADHD/ADD
ADHD / ADD to powszechnie występujące zaburzenie wieku rozwojowego. Objawia się trwałymi wzorcami zachowań, m.in. zakłóceniem uwagi, nadpobudliwością motoryczną i impulsywnością. Zwykle rozpoznawane jest u chłopców, jednak u dziewczynek objawy bywają mniej widoczne (ADD). Zaburzenia utrzymują się przez przynajmniej 6 miesięcy i wymagają diagnozy oraz terapii. Dzieci z ADHD / ADD mogą być niezwykle ruchliwe, niespokojne, mają trudności z koncentracją i wytrwałością. Z drugiej strony, mogą być kreatywne, empatyczne i z dużą wyobraźnią. Przyczyny zaburzeń to miks czynników genetycznych i środowiskowych. Leczenie obejmuje podejście niefarmakologiczne (terapie, treningi) oraz farmakoterapię. W naszej poradni oferujemy kompleksowe diagnozowanie poprzez ocenę psychiatryczną i psychologiczną, a także terapie dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Zaburzenia snu
Sen ma istotne znaczenie dla regeneracji ciała i umysłu. Jego ilość i jakość wpływają na zdrowie i samopoczucie. Zaburzenia snu, również u dzieci i młodzieży, mogą poważnie zakłócić jakość życia. Procesy naprawcze i konsolidacja informacji zachodzące podczas snu są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i umysłu. Niedostateczny sen może prowadzić do trudności w koncentracji, spadku osiągnięć szkolnych i problemów emocjonalnych. Zaburzenia snu mogą przybierać różne formy, od trudności z zasypianiem po bezdechy senny. Złe nawyki snu, nadmierna ekspozycja na światło niebieskie z urządzeń elektronicznych czy nieregularny tryb życia mogą pogarszać jakość snu. U dzieci i młodzieży istotne jest dbanie o zdrowe nawyki snu, takie jak ustalanie stałych godzin kładzenia się spać i wstawania. W przypadku poważniejszych problemów warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą ds. snu. Wnioskując, poprawa jakości snu jest kluczowa dla zdrowia i dobrego samopoczucia, zwłaszcza u młodszych grup wiekowych. Dbałość o zdrowe nawyki snu może przynieść korzyści w sferze nauki, emocji i ogólnego dobrostanu.
Tiki dzieci i młodzieży
Tiki nerwowe to nagłe, nierytmiczne ruchy lub dźwięki, zdefiniowane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Ujawniają się w dzieciństwie i młodzieńczości, ich nasilenie może wzrastać w odpowiedzi na stres. Tik można powstrzymać przez pewien czas, ma sygnały ostrzegawcze. Tiki różnią się od innych ruchów mimowolnych i dzielą się na kategorie: przejściowe (krócej niż rok), przewlekłe (powyżej roku) i zespół Tourette’a (kilkuletni, z tikem wokalnym). Towarzyszą im inne zaburzenia, np. ADHD. W diagnozie ważne jest wykluczenie innych przyczyn.
Rodzice dzieci i młodzieży z tikami powinni skonsultować się z neurologiem dziecięcym lub psychiatrą. Istnieje wiele rodzajów tików prostych i złożonych. Tik prosty to pojedyncze skurcze mięśni, np. mruganie, tiki złożone obejmują więcej mięśni.
Przyczyny tików to nieprawidłowości w układzie nerwowym, zmiany patofizjologiczne i czynniki genetyczne. Wpływa na nie okres ciąży i porodu, używki w ciąży, stres. Choroba tikowa to zespół Tourette’a, z licznymi tikami ruchowymi i wokalnymi.
Tiki mają swoje miejsce w klasyfikacjach chorób, np. ICD10 i ICD11. Leczenie tików zaczyna się od diagnostyki u neurologa dziecięcego lub psychiatry. Ważne, by rodzice i opiekunowie zrozumieli naturę tików.
Samookaleczenia
Samookaleczanie dzieci i młodzieży jest coraz częstsze i łączy się z zaburzeniami nastroju, słabą odpornością psychiczną oraz trudnościami w radzeniu sobie z emocjami. Samouszkodzenia to zachowania autodestrukcyjne, których celem jest ulga w psychicznym dyskomforcie. Czynniki takie jak traumatyczne doświadczenia, trudności emocjonalne, zaniedbanie rodzicielskie czy przynależność do grup promujących samookaleczenia mogą sprzyjać temu zachowaniu.
Najważniejsze sygnały ostrzegawcze to niska samoocena, impulsywne reakcje, izolacja od rówieśników oraz obecność śladów fizycznych uszkodzeń. Pomoc polega na zrozumieniu i wsparciu dziecka, a nie na moralizowaniu czy karaniu. Wzmocnienie odporności psychicznej oraz bliskie relacje są kluczowe w prewencji. Terapie, takie jak dialektyczna terapia behawioralna czy terapia poznawczo-behawioralna, mogą skutecznie pomóc w radzeniu sobie z samookaleczeniem.
Dysleksja, dysgrafia i dyskalkulia
Dysleksja to problem z czytaniem i pisaniem, spowodowany zaburzeniami układu nerwowego i funkcji poznawczych. Trudności te występują mimo prawidłowego rozwoju umysłowego i braku innych problemów. Dysortografia to trudności w pisaniu, w tym ortograficzne, mimo znajomości zasad pisowni. Dysgrafia dotyczy zniekształconego, nieczytelnego pisma. Dyskalkulia to specyficzne trudności w matematyce wynikające z genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowości w mózgu. Diagnoza dysleksji jest możliwa od około 10 roku życia, a wcześniejsza terapia daje lepsze rezultaty. Badania diagnostyczne obejmują ocenę inteligencji, pamięci, percepcji, koordynacji, koncentracji uwagi i emocji. Testy obiektywnie identyfikują przyczyny i nasilenie trudności. Badania pedagogiczne i psychologiczne oceniają zdolności czytania, pisania i rozwiązują różne zadania. Po diagnostyce rodzicom przekazywane są informacje o wynikach oraz porady dotyczące pomocy w nauce i rozwoju dziecka. Szczegółowa diagnoza wskazuje obszary do rozwijania, aby pokonać trudności w nauce.
Zaburzenia mowy, jąkanie
Zaburzenia mowy mogą dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych i charakteryzować się się różnym stopniem nasilenia. Terapia i ćwiczenia mogą znacząco poprawić sytuację. Wady wymowy, niepoprawne słowa, mowa bełkotliwa i jąkanie to różne przejawy zaburzeń mowy. Wczesny rozwój mowy jest kluczowy, a nieprawidłowości mogą pojawić się już u małych dzieci, zwłaszcza z nieprawidłowościami w jamie ustnej. Przebieg ciąży, choroby i urazy mogą być przyczyną zaburzeń mowy, a różni specjaliści, tak jak logopedzi, psycholodzy i neurologowie, zajmują się ich leczeniem. Zaburzenia mowy u dzieci mogą wynikać z problemów zdrowotnych, w tym upośledzenia umysłowego, zaburzeń słuchu, chorób krtani czy neurologicznych. Wpływ na rozwój mowy mają też czynniki jak stres i przerost trzeciego migdałka. Jąkanie, seplenienie, dyzartia, mutyzm wybiórczy i parafazja to przykłady zaburzeń mowy u dzieci. W klasyfikacji ICD-10 znajdują się różne rodzaje zaburzeń mowy, a terapia logopedyczna jest istotna w ich leczeniu. Dzieci z problemami mowy mogą być wyśmiewane, dlatego szybka diagnoza i terapia są ważne. Leczenie zaburzeń mowy polega na pracy z logopedą i laryngologiem, a terapia wymaga ćwiczeń w domu. Może obejmować ćwiczenia aparatu artykulacyjnego, a rodzice odgrywają kluczową rolę w poprawianiu mowy dziecka.
Moczenie nocne
Moczenie nocne to oddawanie moczu przez dziecko w trakcie snu, pomimo zdolności kontrolowania go w ciągu dnia. To powszechne zjawisko, częściej u chłopców. Statystyki wskazują, że 6% polskich dzieci w wieku 5-14 lat doświadcza moczenia nocnego. Może być pierwotne (od urodzenia) lub wtórne (po okresie suchym). Może wynikać z uwarunkowań genetycznych, zaburzeń hormonalnych, pojemności pęcherza, wad układu nerwowego czy stresu. To nie tylko problem fizjologiczny, ale także emocjonalny dla dziecka i jego rodziny. Diagnoza i leczenie są istotne. Badania, analiza mikcji i kreatyniny w surowicy krwi pomagają ustalić przyczynę. Terapia obejmuje naukę kontroli nad pęcherzem, ograniczenie picia wieczorem, terapię alarmową lub farmakologiczną. Skuteczność terapii mierzy się redukcją mokrych nocy o 90%.
Uzależnienie od komputera i Internetu
Leczenie uzależnienia od komputera koncentruje się na modyfikacji zachowań poprzez terapię psychologiczną. Uzależnienie oznacza utratę kontroli nad działaniami, jednocześnie przynosząc przyjemność. Uzależnieni często bagatelizują problem. Współczesne uzależnienia cyfrowe, takie jak komputery, gry, internet czy media, stanowią wyzwanie dla młodych i dorosłych. Uzależnienie od komputera dotyka różne grupy społeczne. Objawy to długotrwałe siedzenie przed ekranem, granie, przeglądanie internetu. Terapia oparta na podejściu poznawczo-behawioralnym pomaga w identyfikacji niezdrowych nawyków, zmianie myślenia i radzeniu sobie z emocjami. Skutki to zaniedbywanie obowiązków, osłabienie relacji, spadek samopoczucia. Edukacja dzieci i młodzieży oraz alternatywne formy spędzania czasu są kluczowe w prewencji. Wniosek: Uzależnienie od komputera to rzeczywisty problem, ale terapia psychologiczna, zwłaszcza poznawczo-behawioralna, może pomóc odzyskać kontrolę nad życiem i poprawić relacje społeczne. Ośrodki terapeutyczne oferują wsparcie w pokonaniu tego wyzwania. Przeczytaj więcej na temat leczenia uzależnienia od komputera, telefonu i Internetu.
